YKS Türkçe Cümlede Anlam Konu Anlatımı ve Soru Çözümü

YKS Türkçe’nin önemli konularından biri olan Cümlede Anlam Konu anlatımı ve soru çözümü bu yazı içeriğimizde detaylı olarak anlatılmıştır. Öğrenci Kozu olarak siz değerli öğrencilere ücretsiz olarak içerikler paylaşmaya devam ediyoruz. Bu içeriğin sonunda YKS Türkçe Cümlede Anlam Konu Anlatımı ve Soru Çözümü PDF olarak da mevcuttur.

Cümlede anlam, kelimelerin anlamlarından öte, bir araya gelerek oluşturdukları karmaşık ve derin dünyayı ifade eder. Bu dünyayı daha iyi kavramak için, cümleleri oluşturan çeşitli unsurları ve bunların anlamsal işlevlerini anlamak önemlidir.

Anlatım Türleri

Anlatım türleri, bir metinde yazarın bilgi ve duyguyu aktarmak için kullandığı farklı yöntemlerdir. Her türün kendine özgü özellikleri ve kullanım alanları vardır. Bu yazıda, Türkçe’de kullanılan en yaygın anlatım türlerini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

1. Tanımlama (Tanımlayıcı Anlatım):

Tanımlama, bir kavramın, varlığın veya olgunun özelliklerini açık ve net bir şekilde ortaya koymak için kullanılır. Bu türde, genellikle somut veya soyut kavramların tanımını yapmak, bir nesnenin özelliklerini saymak veya bir olayın nasıl gerçekleştiğini açıklamak gibi amaçlar güdülür.

Özellikleri:

• Tanım, genellikle öznel bir bakış açısına dayanmaz.
• Tanımlamada açık ve net bir dil kullanılır.
• Tanımlamada sıfatlar, örneklendirmeler ve karşılaştırma gibi unsurlar sıklıkla kullanılır.

Örnek:

Elektrik: Elektrik, maddenin temel parçacıkları olan elektronların hareketinden oluşan bir enerji türüdür. Elektrik, ışık, ısı, hareket gibi birçok farklı enerji türüne dönüştürülebilir.

2. Öyküleme (Anlatımlı Anlatım):

Öyküleme, bir olaylar zincirini, başlangıcı, ortası ve sonu olacak şekilde kronolojik bir sırayla anlatmak için kullanılır. Bu türde, genellikle karakterlerin duyguları, düşünceleri ve diyalogları da anlatıya dahil edilir. Öyküleme, okuyucuyu eğlendirmek, bilgilendirmek veya duygulandırmak gibi amaçlar için kullanılabilir.

Özellikleri:

• Öykülemede genellikle üçüncü tekil veya birinci tekil bakış açısı kullanılır.
• Öykülemede diyalog, betimleme ve tasvir gibi unsurlar sıklıkla kullanılır.
• Öykülemede olay örgüsü, karakterler ve mekan gibi unsurlar önemli bir rol oynar.

Örnek:

Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde kalbur saman içinde bir köyde Ali adında bir çocuk yaşarmış. Ali çok meraklı bir çocukmuş ve her gün yeni bir maceraya atılırmış. Bir gün Ali, ormanda dolaşırken gizemli bir mağara bulmuş. Mağaraya girmeye karar vermiş ve içeri girer girmez kendini bambaşka bir dünyada bulmuş.

3. Betimleme (Betimleyici Anlatım):

Betimleme, bir varlığın, nesnenin, olayın veya duygunun özelliklerini ayrıntılı ve canlı bir şekilde tasvir etmek için kullanılır. Bu türde, genellikle duyulara hitap eden bir dil kullanılır ve okuyucunun zihninde canlı bir resim oluşturulması amaçlanır.

Özellikleri:

• Betimlemede genellikle öznel bir bakış açısı kullanılır.
• Betimlemede sıfatlar, benzetmeler, abartmalar ve kişileştirmeler gibi unsurlar sıklıkla kullanılır.
• Betimlemede duyulara hitap eden bir dil kullanılır.

Örnek:

Güneş batmak üzereydi. Batmakta olan güneşin ışıkları, denizin üzerinde altın bir parıltı oluşturuyordu. Uzaklarda, martıların sesleri duyuluyordu. Hava hafif ılık ve nemliydi. Denizin kokusu her yere sinmişti.

4. Tartışma (Tartışmalı Anlatım):

Tartışma, bir konu hakkında farklı görüşleri ve bakış açılarını ortaya koymak ve bu görüşleri karşılaştırmak için kullanılır. Bu türde, genellikle ikna edici bir dil kullanılır ve okuyucunun belirli bir görüşe katılması veya en azından bu görüşü dikkate alması amaçlanır.

Özellikleri:

• Tartışmada genellikle tarafsız bir bakış açısı kullanılır.
• Tartışmada mantıksal deliller, örnekler ve istatistikler kullanılır.
• Tartışmada karşıt görüşlere de yer verilir ve bu görüşler çürütülmeye çalışılır.

Örnek:

Günümüzde, internet kullanımının artmasıyla birlikte birçok etik sorun ortaya çıkmıştır. Bazıları, internetin özgür bir platform olması gerektiğini savunurken, ötekiler ise internetin daha fazla kontrol edilmesi gerektiğini savunmaktadır. Her iki görüşün de kendine göre haklı gerekçeleri vardır.

5. Açıklama (Açıklayıcı Anlatım):

Açıklama, bir kavramın, olgunun veya olayın nasıl işlediğini veya neden gerçekleştiğini açık ve net bir şekilde anlatmak için kullanılır. Bu türde, genellikle karmaşık veya soyut kavramları basitleştirmek ve okuyucuya daha kolay anlaşılır hale getirmek amaçlanır.

Özellikleri:

• Açıklamada genellikle tarafsız bir bakış açısı kullanılır.
• Açıklamada neden-sonuç ilişkileri, örnekler ve görseller kullanılır.
• Açıklamada teknik terimler ve kavramlar açık ve net bir şekilde tanımlanır.

Örnek:

Fotosentez, bitkilerin güneş ışığı, su ve karbondioksiti kullanarak besin üretme sürecidir. Fotosentez, kloroplast adı verilen organellerde gerçekleşir. Kloroplastlar, güneş ışığından enerjiyi alan ve bu enerjiyi su ve karbondioksiti glikoza dönüştürmek için kullanan pigmentler içerir. Fotosentez, tüm canlılar için hayati önem taşımaktadır çünkü atmosferdeki oksijenin üretimini sağlar.

6. İkna (İkna Edici Anlatım):

İkna, bir konuda okuyucuyu belirli bir görüşe katılmaya ikna etmek için kullanılır. Bu türde, genellikle duygusal ve mantıksal argümanlar birlikte kullanılır ve okuyucunun duygularına ve mantığına hitap edilir.

Özellikleri:

• İkna da genellikle tarafsız bir bakış açısı kullanılır.
• İkna da mantıksal deliller, örnekler, istatistikler ve duygusal argümanlar kullanılır.
• İkna da karşıt görüşlere de yer verilebilir ve bu görüşler çürütülmeye çalışılır.

Örnek:

Günümüzde, küresel ısınma en büyük tehditlerden biridir. Bilim insanları, küresel ısınmanın insan kaynaklı olduğunu ve acil önlem alınmazsa geri dönülemez sonuçlara yol açacağını savunmaktadır. Küresel ısınmayı durdurmak için hepimize görev düşmektedir. Enerji tasarrufu yapmalı, fosil yakıt kullanımını azaltmalı ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeliyiz.

7. Diyalog (Diyalog Anlatım):

Diyalog, iki veya daha fazla karakter arasındaki konuşmaları aktarmak için kullanılır. Bu türde, genellikle karakterlerin kişiliklerini, duygularını ve düşüncelerini ortaya koymak ve hikayeyi ilerletmek amaçlanır.

Özellikleri:

• Diyalogda genellikle üçüncü tekil veya birinci tekil bakış açısı kullanılır.
• Diyalogda doğrudan konuşma kullanılır.
• Diyalogda karakterlerin konuşma tarzları ve kullandıkları kelimeler önemli bir rol oynar.

Örnek:

“Merhaba Ali,” dedi Ayşe. “Nasılsın?” “Teşekkürler, iyiyim,” dedi Ali. “Sen nasılsın?” “Ben de iyiyim,” dedi Ayşe. “Bugün ne yapıyorsun?” “Bilmiyorum,” dedi Ali. “Sen ne yapmak istiyorsun?” “Sinemaya gidelim mi?” dedi Ayşe. “Tamam,” dedi Ali. “Gidelim.”

 

2. Doğruluk ve Yanlışlık

• Doğru Cümle: Gerçekle örtüşen, kanıtlanabilen cümlelerdir.
• Yanlış Cümle: Gerçekle örtüşmeyen, kanıtlanamayan cümlelerdir.

3. Olumluluk ve Olumsuzluk

• Olumlu Cümle: Bir varlık veya durumu olduğu gibi anlatan cümlelerdir.
• Olumsuz Cümle: Bir varlık veya durumu olumsuzlayan cümlelerdir.

4. Cümle Çeşitleri

• Soru Cümlesi: Bilgi edinmek için sorulan cümlelerdir.
• Ünlem Cümlesi: Duygu ve düşünceleri yoğun bir şekilde ifade eden cümlelerdir.
• Emir Cümlesi: Bir işin yapılmasını isteyen cümlelerdir.
• Dilek Cümlesi: Bir şeyin gerçekleşmesini isteyen cümlelerdir.

5. Anlamsal İlişkiler

• Neden-Sonuç: Bir olayın sebebini veya sonucunu gösteren cümleler.
• Amaç-Sonuç: Bir işin yapılış amacını gösteren cümleler.
• Koşul-Sonuç: Bir olayın gerçekleşme şartını gösteren cümleler.
• Karşılaştırma: İki varlık veya durumu karşılaştıran cümleler.

6. Anlatım Teknikleri

• Doğrudan Anlatım: Bir kişinin sözlerini olduğu gibi aktarma.
• Dolaylı Anlatım: Bir kişinin sözlerini kendi kelimelerimizle aktarma.
• Kinayeli Anlatım: Tersini kastetmek, alay etmek.
• Abartma: Gerçeğin abartılarak anlatılması.

Örnek:

• Doğrudan Anlatım: “Yarın okula gideceğim,” dedi.
• Dolaylı Anlatım: Yarın okula gideceğini söyledi.
• Kinayeli Anlatım: Bu kadar zeki olmasan da olurdu.
• Abartma: Dünyalar kadar param var.

7. Anlamın Zenginleşmesi

• Mecaz: Kelimelerin gerçek anlamlarından başka anlamlar kazanması.
• Özdeşleşme: İki varlığın özdeşleştirilmesi.
• Benzetme: Bir varlığın başka bir varlığa benzetilmesi.
• Kişileştirme: Cansız varlıklara insan özelliklerinin verilmesi.

 

YKS Türkçe Cümlede Anlam Soru Çözümü

Örnek Soru 1) Anlatım türleri nelerdir? Her türün kendine özgü özellikleri nelerdir?

Anlatım türleri, yazarın bilgi ve duyguyu aktarmak için kullandığı farklı yöntemlerdir. Her türün kendine özgü özellikleri ve kullanım alanları vardır. Türkçe’de en yaygın kullanılan anlatım türleri şunlardır:

1. Tanımlama (Tanımlayıcı Anlatım):

Tanımlama, bir kavramın, varlığın veya olgunun özelliklerini açık ve net bir şekilde ortaya koymak için kullanılır. Bu türde, genellikle somut veya soyut kavramların tanımını yapmak, bir nesnenin özelliklerini saymak veya bir olayın nasıl gerçekleştiğini açıklamak gibi amaçlar güdülür.

Özellikleri:

• Tanımlamada genellikle öznel bir bakış açısı kullanılmaz.
• Tanımlamada açık ve net bir dil kullanılır.
• Tanımlamada sıfatlar, örneklendirmeler ve karşılaştırma gibi unsurlar sıklıkla kullanılır.

Örnek:

Elektrik: Elektrik, maddenin temel parçacıkları olan elektronların hareketinden oluşan bir enerji türüdür. Elektrik, ışık, ısı, hareket gibi birçok farklı enerji türüne dönüştürülebilir.

2. Öyküleme (Anlatımlı Anlatım):

Öyküleme, bir olaylar zincirini, başlangıcı, ortası ve sonu olacak şekilde kronolojik bir sırayla anlatmak için kullanılır. Bu türde, genellikle karakterlerin duyguları, düşünceleri ve diyalogları da anlatıya dahil edilir. Öyküleme, okuyucuyu eğlendirmek, bilgilendirmek veya duygulandırmak gibi amaçlar için kullanılabilir.

Özellikleri:

• Öykülemede genellikle üçüncü tekil veya birinci tekil bakış açısı kullanılır.
• Öykülemede diyalog, betimleme ve tasvir gibi unsurlar sıklıkla kullanılır.
• Öykülemede olay örgüsü, karakterler ve mekan gibi unsurlar önemli bir rol oynar.

Örnek:

Bir varmış, bir yokmuş, evvel zaman içinde kalbur saman içinde bir köyde Ali adında bir çocuk yaşarmış. Ali çok meraklı bir çocukmuş ve her gün yeni bir maceraya atılırmış. Bir gün Ali, ormanda dolaşırken gizemli bir mağara bulmuş. Mağaraya girmeye karar vermiş ve içeri girer girmez kendini bambaşka bir dünyada bulmuş.

3. Betimleme (Betimleyici Anlatım):

Betimleme, bir varlığın, nesnenin, olayın veya duygunun özelliklerini ayrıntılı ve canlı bir şekilde tasvir etmek için kullanılır. Bu türde, genellikle duyulara hitap eden bir dil kullanılır ve okuyucunun zihninde canlı bir resim oluşturulması amaçlanır.

Özellikleri:

• Betimlemede genellikle öznel bir bakış açısı kullanılır.
• Betimlemede sıfatlar, benzetmeler, abartmalar ve kişileştirmeler gibi unsurlar sıklıkla kullanılır.
• Betimlemede duyulara hitap eden bir dil kullanılır.

Örnek:

Güneş batmak üzereydi. Batmakta olan güneşin ışıkları, denizin üzerinde altın bir parıltı oluşturuyordu. Uzaklarda, martıların sesleri duyuluyordu. Hava hafif ılık ve nemliydi. Denizin kokusu her yere sinmişti.

4. Tartışma (Tartışmalı Anlatım):

Tartışma, bir konu hakkında farklı görüşleri ve bakış açılarını ortaya koymak ve bu görüşleri karşılaştırmak için kullanılır. Bu türde, genellikle ikna edici bir dil kullanılır ve okuyucunun belirli bir görüşe katılması veya en azından bu görüşü dikkate alması amaçlanır.

Özellikleri:

• Tartışmada genellikle tarafsız bir bakış açısı kullanılır.
• Tartışmada mantıksal deliller, örnekler ve istatistikler kullanılır.
• Tartışmada karşıt görüşlere de yer verilir ve bu görüşler çürütülmeye çalışılır.

Örnek:

Günümüzde, internet kullanımının artmasıyla birlikte birçok etik sorun ortaya çıkmıştır. Bazıları, internetin özgür bir platform olması gerektiğini savunurken, ötekiler ise internetin daha fazla kontrol edilmesi gerektiğini savunmaktadır. Her iki görüşün de kendine göre haklı gerekçeleri vardır.

5. Açıklama (Açıklayıcı Anlatım):

Açıklama, bir kavramın, olgunun veya olayın nasıl işlediğini veya neden gerçekleştiğini açık ve net bir şekilde anlatmak için kullanılır. Bu türde, genellikle karmaşık veya soyut kavramları basitleştirmek ve okuyucuya daha kolay anlaşılır hale getirmek amaçlanır.

Özellikleri:

• Açıklamada genellikle tarafsız bir bakış açısı kullanılır.
• Açıklamada neden-sonuç ilişkileri, örnekler ve görseller kullanılır.
• Açıklamada teknik terimler ve kavramlar açık ve net bir şekilde tanımlanır.

Örnek:

Fotosentez, bitkilerin güneş ışığı, su ve karbondioksiti kullanarak besin üretme sürecidir. Fotosentez, kloroplast adı verilen organellerde gerçekleşir. Kloroplastlar, güneş ışığından enerjiyi alan ve bu enerjiyi su ve karbondioksiti glikoza dönüştürmek için kullanan pigmentler içerir. Fotosentez, tüm canlılar için hayati önem taşımaktadır çünkü atmosferdeki oksijenin üretimini sağlar.

6. İkna (İkna Edici Anlatım):

İkna, bir konuda okuyucuyu belirli bir görüşe katılmaya ikna etmek için kullanılır. Bu türde, genellikle duygusal ve mantıksal argümanlar birlikte kullanılır ve okuyucunun duygularına ve mantığına hitap edilir.

Özellikleri:

• İkna da genellikle tarafsız bir bakış açısı kullanılır.
• İkna da mantıksal deliller, örnekler, istatistikler ve duygusal argümanlar kullanılır.
• İkna da karşıt görüşlere de yer verilebilir ve bu görüşler çürütülmeye çalışılır.

Örnek:

Günümüzde, küresel ısınma en büyük tehditlerden biridir. Bilim insanları, küresel ısınmanın insan kaynaklı olduğunu ve acil önlem alınmazsa geri dönülemez sonuçlara yol açacağını savunmaktadır. Küresel ısınmayı durdurmak için hepimize görev düşmektedir. Enerji tasarrufu yapmalı, fosil yakıt kullanımını azaltmalı ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmeliyiz.

7. Diyalog (Diyalog Anlatım):

Diyalog, iki veya daha fazla karakter arasındaki konuşmaları aktarmak için kullanılır. Bu türde, genellikle karakterlerin kişiliklerini, duygularını ve düşüncelerini ortaya koymak ve hikayeyi ilerletmek amaçlanır.

Özellikleri:

• Diyalogda genellikle üçüncü tekil veya birinci tekil bakış açısı kullanılır.
• Diyalogda doğrudan konuşma kullanılır.
• Diyalogda karakterlerin konuşma tarzları ve kullandıkları kelimeler önemli bir rol oynar.

Örnek:

“Merhaba Ali,” dedi Ayşe. “Nasılsın?” “Teşekkürler, iyiyim,” dedi Ali. “Sen nasılsın?” “Ben de iyiyim,” dedi Ayşe. “Bugün ne yapıyorsun?” “Bilmiyorum,” dedi Ali. “Sen ne yapmak istiyorsun?” “Sinemaya gidelim mi?” dedi Ayşe. “Tamam,” dedi Ali. “Gidelim.”

---

Örnek Soru 2) Doğruluk ve yanlışlık kavramlarını nasıl tanımlarsınız? Bir cümlenin doğru veya yanlış olduğunu nasıl belirleyebiliriz?

Doğruluk: Gerçekle örtüşen, kanıtlanabilen ve mantıksal tutarlılık gösteren bilgilere doğru bilgi denir. Doğru bilgiler, objektif ve tarafsız bir bakış açısına dayanır ve kişisel inançlardan veya duygulardan etkilenmez.

Yanlışlık: Gerçekle örtüşmeyen, kanıtlanamayan veya mantıksal tutarsızlık gösteren bilgilere yanlış bilgi denir. Yanlış bilgiler, subjektif bir bakış açısına dayanabilir, kişisel inançlardan veya duygulardan etkilenebilir ve kasıtlı olarak yanıltıcı olabilir.

Bir Cümlenin Doğru veya Yanlış Olduğunu Belirleme

Bir cümlenin doğru veya yanlış olduğunu belirlemek için aşağıdaki adımları izleyebiliriz:

1. Kaynağı Kontrol Edin: Bilginin kaynağını kontrol edin ve kaynağın güvenilir olup olmadığını değerlendirin. Bilimsel makaleler, akademik kitaplar ve resmi devlet kurumlarının web siteleri gibi güvenilir kaynaklardan bilgi edinmeye çalışın.

2. Kanıt Arayın: Bilginin kanıtlarla desteklenip desteklenmediğini kontrol edin. Bilgiyi doğrulamak için istatistikler, araştırmalar veya uzman görüşleri gibi kanıtlar arayın.

3. Mantıksal Tutarlılığı Kontrol Edin: Bilginin mantıksal tutarlılık gösterip göstermediğini kontrol edin. Bilgide çelişkiler veya tutarsızlıklar olup olmadığını inceleyin.

4. Farklı Bakış Açılarını Dikkate Alın: Bir konu hakkında farklı bakış açıları olduğunu unutmayın. Bir cümlenin doğru veya yanlış olduğunu kesin olarak belirlemek için farklı bakış açılarını da göz önünde bulundurun.

5. Uzman Görüşüne Başvurun: Konuyla ilgili uzman bir kişiye danışarak bilginin doğru veya yanlış olduğunu teyit edebilirsiniz.

Örnekler

Doğru Cümle: “Dünyanın şekli küredir.”

Kanıt: Bilimsel araştırmalar ve uzaydan çekilen fotoğraflar dünyanın küresel şeklini kanıtlamaktadır.

Yanlış Cümle: “Aşılar otizme neden olur.”

Kanıt: Bilimsel araştırmalar aşılar ile otizm arasında bir bağlantı olduğunu göstermemektedir.

---

Örnek Soru 3) Olumlu ve olumsuz cümleler arasındaki fark nedir? Örnekler vererek açıklayınız.

Olumlu cümleler: Bir eylemin gerçekleştiğini veya bir durumun var olduğunu anlatan cümlelerdir. Bu cümlelerde yükleme “yapmak”, “etmek”, “olmak” gibi fiiller bulunur ve genellikle “-yor”, “-di”, “-miştir” gibi ekler alırlar.

Olumsuz cümleler: Bir eylemin gerçekleşmediğini veya bir durumun var olmadığını anlatan cümlelerdir. Bu cümlelerde yükleme “yapmamak”, “etmemek”, “olmamak” gibi fiiller bulunur ve genellikle “-miyor”, “-medi”, “-mamıştır” gibi ekler alırlar.

Örnekler:

Olumlu Cümleler:

• Ali kitap okuyor.
• Ayşe derste dikkatlidir.
• Bu araba çok güzel.
• Hava bugün güneşli.

Olumsuz Cümleler:

• Ali kitap okumuyor.
• Ayşe derste dikkatli değil.
• Bu araba çok güzel değil.
• Hava bugün güneşli değil.

Olumlu ve olumsuz cümleleri ayırt etmek için:

• Yükleme dikkatlice incelenmelidir. Olumlu cümlelerde yükleme genellikle “-yor”, “-di”, “-miştir” gibi ekler alırken, olumsuz cümlelerde “-miyor”, “-medi”, “-mamıştır” gibi ekler alır.
• Cümledeki kelimelerin anlamına da dikkat edilebilir. Olumlu cümlelerde genellikle “yapmak”, “etmek”, “olmak” gibi kelimeler kullanılırken, olumsuz cümlelerde “yapmamak”, “etmemek”, “olmamak” gibi kelimeler kullanılır.

---

Örnek Soru 4) Cümle çeşitlerini ve anlamsal ilişkilerini açıklayınız. Her cümle çeşidine ve anlamsal ilişkiye örnekler veriniz.

Cümleler, yapılarına ve anlamsal işlevlerine göre farklı türlere ayrılır. Aşağıda, en yaygın cümle çeşitleri ve anlamsal ilişkileri açıklanmıştır:

Cümle Çeşitleri:

1. Yapılarına Göre Cümle Çeşitleri:

• Basit Cümle: Tek bir yükleme ve ögeden oluşan cümlelerdir. Örnek: “Ali kitap okuyor.”
• Bileşik Cümle: İki veya daha fazla basit cümlenin bir araya gelmesiyle oluşan cümlelerdir. Örnek: “Ali kitap okuyor ve Ayşe müzik dinliyor.”
• Birleşik Cümle: Bir ana cümleden ve ona bağlı bir veya birden fazla bağlı cümleden oluşan cümlelerdir. Örnek: “Ali kitap okuyor çünkü sınavı var.”

2. Anlamsal İşlevlerine Göre Cümle Çeşitleri:

• Bildirim Cümlesi: Bir bilgiyi veya durumu anlatan cümlelerdir. Örnek: “Hava bugün güneşli.”
• Soru Cümlesi: Bilgi edinmek için sorulan cümlelerdir. Örnek: “Saat kaç?”
• Emir Cümlesi: Bir işin yapılmasını isteyen cümlelerdir. Örnek: “Kapıyı kapat.”
• Dilek Cümlesi: Bir şeyin gerçekleşmesini isteyen cümlelerdir. Örnek: “Keşke sınavı kazansam.”
• Ünlem Cümlesi: Duygu ve düşünceleri yoğun bir şekilde ifade eden cümlelerdir. Örnek: “Ne kadar güzel bir manzara!”

Anlamsal İlişkiler:

Cümleler, birbirleriyle farklı anlamsal ilişkiler kurabilir. En yaygın anlamsal ilişkiler şunlardır:

• Neden-Sonuç: Bir olayın sebebini veya sonucunu gösteren cümleler. Örnek: “Ali çok çalıştı, bu yüzden sınavı kazandı.”
• Amaç-Sonuç: Bir işin yapılış amacını gösteren cümleler. Örnek: “Ali kitap okuyor, bilgisini artırmak için.”
• Koşul-Sonuç: Bir olayın gerçekleşme şartını gösteren cümleler. Örnek: “Sınavı kazanırsan, sana bir hediye alacağım.”
• Karşılaştırma: İki varlık veya durumu karşılaştıran cümleler. Örnek: “Ali Ayşe’den daha uzun boylu.”

Örnekler:

Bildirim Cümlesi:

• Hava bugün güneşli.
• Ali kitap okuyor.
• Ayşe derste dikkatli.

Soru Cümlesi:

• Saat kaç?
• Adınız ne?
• Nerede yaşıyorsun?

Emir Cümlesi:

• Kapıyı kapat.
• Lütfen bana yardım et.
• Ödevini hemen yap.

Dilek Cümlesi:

• Keşke sınavı kazansam.
• Umarım bu sene tatile gidebiliriz.
• Barış ve huzur olsun.

Ünlem Cümlesi:

• Ne kadar güzel bir manzara!
• Bu araba çok pahalı!
• Ne kadar zekisin!

Neden-Sonuç:

• Ali çok çalıştı, bu yüzden sınavı kazandı.
• Hava yağmurlu olduğu için dışarı çıkamadık.
• Araba bozulduğu için yolda kaldık.

Amaç-Sonuç:

• Ali kitap okuyor, bilgisini artırmak için.
• Ayşe spor yapıyor, zayıflamak için.
• Ders çalışıyoruz, sınavı kazanmak için.

Koşul-Sonuç:

• Sınavı kazanırsan, sana bir hediye alacağım.
• Erken kalkarsan, kahvaltıda birlikte gidebiliriz.
• Hava güzelse, pikniğe gidelim.

Karşılaştırma:

• Ali Ayşe’den daha uzun boylu.
• Bu araba diğerlerinden daha pahalı.
• Bu film diğerinden daha güzel.

---

Örnek Soru 5) Anlatım teknikleri nelerdir? Doğrudan ve dolaylı anlatım, kinayeli anlatım ve abartma arasındaki farkları açıklayınız. Örnekler veriniz.

Anlatım teknikleri, yazarın duygu ve düşüncelerini okuyucuya aktarmak için kullandığı farklı yöntemlerdir. En yaygın anlatım tekniklerinden bazıları şunlardır:

1. Doğrudan Anlatım: Yazar, olayları ve duygu düşünceleri doğrudan ve açık bir şekilde anlatır. Bu teknikte yazar olayların içinde yer almaz ve tarafsız bir bakış açısıyla anlatımı gerçekleştirir.

Örnek:

“Ali, parkta yürürken bir kedi gördü. Kedi çok güzeldi ve Ali onu sevmek istedi. Kediye yaklaştı ve onu sevmeye başladı. Kedi çok mutluydu ve Ali’nin onu sevmesine izin verdi.”

2. Dolaylı Anlatım: Yazar, olayları ve duygu düşünceleri diyaloglar, betimlemeler ve tasvirler yoluyla dolaylı bir şekilde anlatır. Bu teknikte yazar olayların içinde yer alabilir ve subjektif bir bakış açısıyla anlatımı gerçekleştirir.

Örnek:

“Ali parkta yürürken bir bankta oturan bir adam gördü. Adamın yanında bir kedi vardı ve adam kediyi seviyordu. Ali, adamın yanına yaklaştı ve kediyi çok güzel bulduğunu söyledi. Adam, kedinin sokak kedisi olduğunu ve onu sahiplendiğini söyledi. Ali, kediyi sevdi ve onunla biraz oynadı. Daha sonra vedalaşıp ayrıldılar.”

3. Kinayeli Anlatım: Yazar, asıl söylemek istediğini zıt anlamlı kelimeler kullanarak ifade eder. Bu teknikte amaç, ironi ve alay yoluyla okuyucuyu düşünmeye sevk etmektir.

Örnek:

“Bu sınav çok kolaydı, herkes 100 aldı.” (Asıl söylenmek istenen, sınavın çok zor olduğudur.)

4. Abartma: Yazar, bir durumu veya duyguyu olduğundan daha büyük veya daha küçük göstermek için abartılı ifadeler kullanır. Bu teknikte amaç, okuyucu üzerinde daha fazla etki yaratmak ve dikkatini çekmektir.

Örnek:

“Sınavdan o kadar korkuyordum ki kalbim yerinden fırlayacak gibiydi.” (Asıl söylenmek istenen, sınavdan çok korkulduğudur.)

Doğrudan ve Dolaylı Anlatım Arasındaki Farklar:

Kinayeli Anlatım ve Abartma Arasındaki Farklar:

 

---

• YKS Türkçe Cümlede Anlam Konu Anlatımı ve Soru Çözümü PDF

Diğer YKS Konularına web sitemizden ulaşabilirsiniz. Sorularınız için lütfen yorum bölümüne çekinmeden yazın. Başarılar dilerim.